Antwerpen al sedert 1447 diamantcentrum

Editie: 
Ambassadeurs
Auteur: 
Freddy Michiels

Er zijn in het Antwerps Felix Archief documenten opgedoken die ontegensprekelijk aantonen dat Antwerpen sedert 1447 een handelsstad was voor diamant. Het document is een gebod dat waarschuwt dat het verboden is aan eenieder om ‘te handelen in valse stenen’.

Diamant werd in die periode nog ongeslepen gebruikt. Tot in omstreeks 1456 de in Antwerpen werkende Bruggeling Lodewijk van Bercken het slijpen uitvond. Door middel van een schijf, olijfolie en diamantpoeder bewerkte hij ruwe diamant tot de geslepen edelsteen die we vandaag nog altijd kennen. Volgens de overlevering kreeg hij in 1470 van Karel de Stoute van Bourgondië de opdracht om een diamant van 137 karaat (de zgn. Florentijnse Diamant) te klieven en slijpen. Hij maakte er drie stenen van: één hield Karel zelf, één gaf hij aan paus Sixtus V en één schonk hij aan de Franse koning Lodewijk XI. Uit eerbied voor zijn innovatieve aanpak kreeg Lodewijk van Bercken in zijn werkbuurt (het huidige Berchem) een eigen straatnaam en later een beeld aan de gevel van het hoekpand Leysstraat en Jezusstraat.

Het is bekend dat vele diamantairs tijdens de godsdienstoorlog tussen de protestanten en de katholieken in 1566 (de beeldenstorm) de vlucht naar Nederland namen uit schrik van lijf en leden.  Ze namen de in Antwerpen verworven kennis mee en poogden in Amsterdam en omstreken ijverig een nieuwe Wereldstad Diamant op te richten. Maar net zoals de tulp, was de diamant in Antwerpen het eerst.

Belevingscentrum

Antwerpen opent nu in mei 2018 een gloednieuw diamantmuseum dat de waarde van de diamant voor Antwerpen in de verf wil zetten. Voor dit museum werden de voormalige musea voor Volkskunde en Etnografie aan de Suikerrui en de Gildekamersstraat omgetoverd tot een modern museum met de uitnodigende naam DIVA. Internationaal wordt dit museum op de kaart gezet als Antwerp Home of Diamonds. Er werd niet geopteerd voor de klassieke museumformule. Een wandeling door DIVA moet een belevenis worden. Vanaf 7 december kan je er alvast de nieuwe winkels en de polyvalente ruimtes binnenstappen. De opening van het gehele museum is voorzien tegen mei 2018.

DIVA zal een prikkelende combinatie brengen van authentieke objecten, vakmanschap en geschiedenis rond diamant, juwelen en edelsmeedkunst. ‘Boeiende verhalen, meeslepende emoties en indrukwekkende ensceneringen worden het handelsmerk,’ zegt gedeputeerde voor Cultuur Luk Lemmens. Om de beleving spraakmakend te maken voor verende toeristen en bezoekers, werd in zee gegaan met regisseur en scenarist Frank Van Laecke en zijn team. Zij riepen DIVA ’s butler in het leven.. Hij opent de deuren en gunt de bezoeker ene blik in de wereld van DIVA door elk thema te introduceren. Daarnaast brengen fictieve verhalen veertien topstukken uit de collectie van het museum tot leven, waaronder de uilenbeker en de pauwenbroche. Interieurontwerper Gert Voorjans dompelt de bezoeker onder in een hedendaagse ‘Wonderkamer’, vol curiosa, luxe en exotiek en vormgegeven door Axel Vervoordt. . Decorontwerper Carla Jansen-Höflt ontfermt zich over de vijf andere kamers van DIVA’s huis. Samen vertellen ze het briljantwerps verhaal. ‘Home of Diamonds’ zal elke dag open zijn van 10 tot 18 uur, behalve op woensdag.

China als partner

De opening van de inkom en winkels op 7 december2017  maakt deel uit van het evenement ‘Winter in Antwerpen’, dat voor deze gelegenheid in het teken van de diamant staat.  

Tussen 8 januari en 30 maart 2018 stelt DIVA, in samenwerking met SDE een aantal van haar meest briljante objecten tentoon op twee locaties in China. Eerst in Shanghai en daarna verhuizen de stukken naar Shenzhen, om begin april terug richting Antwerpen te keren om dan een definitieve plek te krijgen in het museum. Om dit parcours af te leggen werd de Shanghai Diamond Exchange aangetrokken als grote internationale partner. Het akkoord omvat ook dat samen een prestigieuze, internationale award rond luxedesign en mode in het leven geroepen wordt.

Tot slot werd afgesproken dat de provincie en de stad Antwerpen, geruggesteund door het Vlaams Gewest, samen met de Shanghai Diamond Exchange grote internationale tentoonstellingen zal organiseren, die in beide landen zullen gepresenteerd worden. De expertise van het team van DIVA wordt hierbij ten volle benut. Het akkoord biedt de mogelijkheid om nieuwe fondsen aan te trekken voor de ontwikkeling van grote internationale tentoonstellingen. De wisselwerking zal er ongetwijfeld voor zorgen dat de eeuwenoude handelsrelaties tussen beide partners nog verder uitgebreid zullen worden en de rijke Chinese cultuur toegankelijker gemaakt wordt voor Europeanen en omgekeerd.

In 2019 staat een British Summer op het programma, een samenwerking met de V&A, het grootste kunst- en design museum van het Verenigd Koninkrijk.

Diamant is belangrijk voor Antwerpen

De diamanthandel vanuit Antwerpen heeft mogelijk een dipje gekend als gevolg van o.a. de financiële wereldcrisis, maar heeft zich sedert vorig jaar uitstekend hersteld. De handel in ruwe diamant heeft zijn publiek opnieuw gevonden. De Antwerpse diamantsector verhandelde in 2016 202 miljoen karaat diamant, wat alvast een stijging van 5 procent was tegenover 2015.

Antwerpen was in 2016 goed voor 48 miljard dollar, waarvan 25 miljard voor ruwe diamant en 23 miljard voor geslepen diamant. Van de totale wereldhandel passeert 84 procent van alle ruwe en 50 procent van alle geslepen diamanten langs Antwerpen. De sector stelt in Antwerpen rechtstreeks 6.600 en onrechtstreeks 26.000 mensen tewerk. Voldoende reden om deze sector te koesteren.